Yıl: 2000/ Cilt: 2 Sayı: 1 Sıra: 1 / No: 86 /     DOI:

Rekabetin Değişen Yüzü:Elektronik Ticaret
Araş.Gör. Aşkın KESER
Uludağ Üniversitesi - İ.İ.B.F. - Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü

Günümüzde yaşanan küreselleşme tartışmaları ekonomik, siyasal, kültürel ve sosyal bir çok açılımları beraberinde getirmektedir. Bu tartışmalar ile ön plana çıkan en önemli kavram "rekabet olgusu" dur. Rekabet, günümüzdeki değişim paradigmalarını net bir şekilde ifade eden kavramdır. Son on yılda dünya ekonomisine bakıldığında global sermayenin ağırlığının hissedildiğini söylemek mümkündür. Diğer yandan bu gelişmelere paralel olarak çokuluslu şirketlerin hızla çoğalması da küresel ekonominin varlığını ve gücünü teyit etmektedir. Küresel ekonomi tartışmalarına bağlı olarak gelişen; rekabetin bir başka enstrümanı olarak elektronik ticaret tüm dünyada hızla yayılmaktadır; ki bu kavram aynı zamanda rekabetin değişen yüzünü de ifade etmektedir. Bu kavram günümüzde sıkça telaffuz edilmekte olan kavramıdır.

 

            Elektronik ticaret genel olarak, mal alım ve satımının elektronik ortamda gerçekleştirildiği bir süreci ifade etmektedir. (Laudon-Laudon, 1998) Dünya Ticaret Örgütü'nce, "mal ve hizmetlerin üretim, reklam, satış ve dağıtımlarının telekomünikasyon ağları üzerinden yapılması" (http://www.wto.org/wto/ecom) olarak tanımlanan elektronik ticaret; dijital ekonomi ve dijital para gibi yepyeni kavramları da beraberinde getirmektedir. İngiltere Başbakanı Tony Blair'in ifadesiyle Elektronik Ticaret; yeni yüzyılın yeni ticaret anlayışını ifade etmekle birlikte; tarım ekonomisiyle başlayan faaliyetlerden hızla sınai üretime geçen ekonomik faaliyetlerin günümüzde bilgi tabanlı üretime geçişinin bir işaretidir (Blair, Masters of the Wired World). Günümüzde Elektronik Ticaret'in dünya üzerinde global bir harekete dönüşümünü teşvik eden üç unsur göze çarpmaktadır.

1.       Elektronik Ticaret; ticari anlaşmaların ve ekonomik büyümenin gerçekleşmesini teşvik edici önemli bir role sahiptir,

2.       Elektronik Ticaret, işletmeler arasında ölçek farkı gözetmeksizin rekabet şansını dengelemektedir,

3.       Global düzeyde koordine edilmeyen ve düzenlenmeyen faaliyetler hızlı bilgi ve ticaretin gelişmesinde engel teşkil edecektir ki, bu yönüyle Elektronik Ticaret'in gelişmesi kaçınılmaz bir süreçtir.

       Tüketici gruplarına hızla ulaşmada etkin bir yöntem olarak ele alınmakta olan Elektronik Ticaret, başarılı bir pazarlama stratejisi olarak da görülmektedir. Gerek tüketicilere gerekse işletmelere sağladığı birçok avantaj, elektronik ticaretin gelişmesinde etkili olan bir faktördür. İşlem maliyetlerinde azalma, müşteri hizmetlerinde hız ve kalitenin artması, küresel hareketi temsil etmesi, yeni ürün ve hizmet yaratabilme yeteneğindeki hızlı yükseliş Elektronik Ticaret'in ilk olarak akla gelen yararlarını işaret etmektedir. (http://www.microsoft.com/presspass/issues/11-15wto-b.asp) Diğer yandan Elektronik Ticaret'in "Toplumsal Katkısı" göz ardı edilmemelidir; "Elektronik Ticaret'le birlikte doğrudan alım-satım söz konusu olmaktadır. Bu gibi aracıların ortadan kalkması ise satış maliyetlerini düşürmekte ve tüketiciler açısından olduğu kadar, kaynakların etkin kullanımı açısından da olumlu bir gelişme yaşanmaktadır. Bu sayede kaynakların daha verimli kullanılması ve böylece toplumun refahının artırılması mümkün olmaktadır." (Seyidoğlu, 1999)

        Elektronik Ticaret, geleneksel ekonomik faaliyetleri bir yana iterek kendi kurallarını oluşturmakta ve dünya ekonomisinin yeniden şekillenmesinde etkili olmaktadır. Dolayısıyla, Elektronik Ticaret olgusunun etkilerini en fazla iktisadi hayatta görmek de şaşırtıcı bir durum değildir. Bu etkilerin başında da "Elektronik Ticaret, İnternet üzerinde ekonomilerin karşılıklı bağımlılığını arttırmaktadır. Ulusal pazarların geleneksel sınırları büyük ölçüde bilgi çağının yükselişine paralel olarak özellikle dijitalleşen mallarda işlevselliğini yitirmektedir." (Bozkurt, 1999) Elektronik Ticaret rakamları incelendiğinde, bu konu hakkında belirtilen gelişmelerin doğrulandığı görülmektedir. Elektronik Ticaret hacmi 97 rakamları ile 26 milyar ve 98 yılı rakamları ile 48 milyar dolar olarak gerçekleşirken, artış hızının her yıl iki kat gerçekleştiği görülmektedir. Bir araştırma şirketinin (Forrester Research) yapmış olduğu projeksiyona göre, 2002 yılında ticaret hacmi 1 trilyon dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir. (Tedeschi,1999-http://www.nytimes.com/library/tech/99/01/cyber/commerce/05commerce.html) Elektronik Ticaret'in günümüz rakamlarının toplam ticaret hacmi içerisinde düşük bir oranı ifade etmesine karşın, belirtilen hızlı artış trendi bu oranın çok kısa bir süre sonra toplam ticaret içerisinde önemli bir paya sahip olacağı yönünde ipucu vermektedir.

         Elektronik Ticaret günümüzde hızla gelişirken, gelişim hızını etkileyen bir takım unsurları da görmek mümkündür. Özellikle güvenlik ve kişisel bilgi verme ekseninde yoğunlaşan eleştiriler Elektronik Ticaret'in önündeki en önemli engellerdir. Elektronik Ticaret'in internet üzerinden yapılan alışverişlerde, ödemelerin kredi kartı vasıtasıyla yapılması bu sisteme güven duyulmasını engellemiştir. Kişiler, hem kişisel bilgilerine karşı bir saldırının olabileceğini hem de gizli şifrelerinin kırılıp kredi kartları üzerinde bir takım işlemlerin yapılması riskine dayanarak elektronik ortamda alışveriş yapmaktan kaçmaktadırlar, hatta bu nedenle internette alışverişe çıkan müşterilerin büyük bir çoğunluğu işlemlerini tamamlamaktan vazgeçmektedirler. Bu konuda İnternet Grup ve Net Effect tarafından yapılan araştırmaların sonuçları ilginç ve dikkat çekicidir: "İnternet üzerinden alışverişe çıkan müşterilerin ancak 1/3 ü alışverişi tamamlamaktadır. Dolayısıyla, alışverişe başlayan müşterilerin %67'si malı satın almaktan vazgeçerek, alışverişe son vermişlerdir." (Electronic Commerce, Commerce Reports,2000)

         İşlemler sırasında korsanların saldırılarından korkma, ürünü görememe, şirketlerin tanınmamış olması ve ürünün kaybolma riski gibi nedenler Elektronik Ticaret'e olan ilgiyi azaltan diğer unsurlardır (Milliyet Gazetesi, 29.07.1999). Güvenlik kaygısının Elektronik Ticaret'in önünde önemli bir engel teşkil etmesi, işletmeleri arayışlara itmiş ve bu yönde birtakım gelişmelerin gerçekleşmesini sağlamıştır. Kısaca SET (Secure Electronic Transection) olarak belirtilen güvenlik sistemi bu yönde atılan önemli bir adım ve önemli bir gelişmedir. Müşterilerin kredi kartı özel bilgilerinin internet ortamında başkaları tarafından görüntülenmesini engelleyen bu yöntem, Elektronik Ticaret'e olan güvensizliği ortadan kaldırmakla birlikte; Elektronik Ticaret'e ilginin artmasını da sağlayacaktır.

            Sonuç olarak; teknolojik gelişmelerin desteklediği ve yönlendirdiği ticari faaliyetler, Elektronik Ticaret'in gelişmesine imkan tanımıştır. Teknolojik gelişmelerle birlikte, telekomünikasyon sistemlerinin kullanımındaki artış, elektronik ticaretin gelişmesini sağlayan etkendir. Maliyetin düşük olması, işletmelerin Elektronik ticaret uygulamalarına yoğun ilgi göstermesine yol açmakta, büyük işletmelerin ölçek ekonomisine dayanan rekabet avantajları Elektronik Ticaret'le ortadan kalkmaktadır. Bu kriterler, rekabetin çehresinin değiştiğini göstermektedir. "Elektronik Ticaret"le birlikte (Küresel ekonominin gelişmesi) rekabetin özellikle yönü ve şekli değişime uğramıştır. İçinde bulunduğumuz yeni yüzyılda bu değişimin çok daha ciddi boyutlara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Yeni yüzyılın işletmelerinin, belirtilen trende ayak uyduran ve rekabetin değişen yüzünü kavrayabilen işletmeler olacağı tartışmasız bir gerçektir. Bu yönüyle elektronik ticaret, günümüzde rekabetin değişen yüzünü ifade eden bir fenomendir.

Kaynaklar

Bozkurt, Veysel; "Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal Boyutu", Bilgi Toplum , Sayı:2, 1999

Consumer Reports Buying Guide, Electronic Commerce, 2000

Global Electronic Commerce Realizing The Potential, Masters of the Wired World, Financial Times Pitman Publishing, 1999

Hürriyet Gazetesi, Dijital Gelecek Eki, 14.12.1999

Laudon, C. Kenneth-Laudon, P. Jane, Management Information Systems, Prentice Hall, 5th Edt., 1998,

 

Milliyet Gazetesi, Hipermarketinizi Çöpe Atın, Milliyet Gazetesi, 29.07.1999

Seyidoğlı, Halil; “Elektronik Ticarete Hazır mıyız?”, Bilgi Toplum, Sayı:2, 1999

TEDESCHI, Bob; Real Force in E-Commerce is Business-to-Business Sales, January 5, 1999, ttp://www.nytimes.com/library/tech/99/01/cyber/commerce/05commerce.html
63357 kez görüldü, 1 kez indirildi.

<< --
 
EBSCO
PROQUEST
CABELLS DIRECTORY
INDEX COPERNICUS
SOCIOLOGICAL ABSTRACTS
ASOS Akademia Sosyal Bilimler Index
Üye Girişi
DUYURULAR/HABERLER
Dergide yayınlanan yazılardaki görüşler ve bu konudaki sorumluluk yazarlarına aittir.
Ampirik veriler, değerlendirme sürecinde hakem veya hakemler tarafından talep edilirse, yazar veya yazarlar ilgili verileri paylaşırlar.
Bu verilerin bir başka çalışmada kullanılmaması esastır.
© 2000 - 2024 İş,Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi